" Moje obrazy powstają z powodów ideowych , z jakiejś osobistej , emocjonalnej potrzeby "
Jerzy Duda - Gracz
urodził się 20 marca 1941 roku w Częstochowie. Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1955 roku uczył się w Państwowym Liceum Technik Plastycznym. W wieku 21 lat opuścił miasto rodzinne by przenieść się do Katowic gdzie mieszkał do końca życia. Tam kontynuował edukację artystyczną na Wydziale Grafiki filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1968 roku uzyskał dyplom i rozpoczął pracę nad swym pierwszą serią obrazów Motywy i Portrety Polskie (1968-1979). W jej skład weszły takie sławne obrazy jak Tryptyk Polski (1972) i Hamlet polny (1977). Artysta miał już wyraźnie zakreślony styl i temat, który powracał w kolejnych cyklach malarskich pt. Motywy, Tańce, Dialogi Polskie (1980-1983) oraz Obrazy Arystokratyczno - Historyczne (1985-1991).
Głównym tematem i miejscem akcji była PRL-owska Polska, jej miasta, place budowy, zapadłe wsie i rozległe pola. Postaciami występującymi na tej scenie byli bohaterowie ówczesnej codzienności: robotnicy w kufajkach i gumiakach, zblazowani urzędnicy, zepsuci mieszczanie, ubodzy starcy. Do tego korowodu dołączyli także żołnierze wojen polskich i postaci literackie. Ich wizerunki były karykaturalnie zdeformowane a gesty teatralne. Często byli brzydcy i żałośni a świat który tworzyli tandetny i nietrwały. Ta turpistyczna wizja miała na celu ukazanie anomalii i absurdów tamtych lat oraz obnażenie ciemnej strony polskiej mentalności. Wśród tych prześmiewczych wypowiedzi pojawiały się również prace o zabarwieniu nostalgicznym, obecne szczególnie w cyklach Obrazy jurajskie (1984-86) oraz Obrazy prowincjonalno – gminne (od 1986 roku). W jego Pejzażach Polskich, serii obrazów malowanych od 1986 roku, dopatrywano się odniesień do twórczości Józefa Chełmońskiego i Maksymiliana Gierymskiego.
Główną techniką malarską jaką stosował Jerzy Duda - Gracz przy tworzeniu swych mocno literackich dzieł był olej. Początkowo zdominowana przez czyste, mocne barwy paleta z biegiem czasu ustępowała na rzecz odcieni błękitu i szarości. Na obrazach obok podpisu zamieszczał numer i datę.
Ważną częścią twórczości jerzego Dudy - Gracza były także wątki religijne, którym artysta dał wyraz malując m.in. obrazy Tryptyk Częstochowski (1970), Pieta limanowska (1973) a także serie prac składających się na Drogę krzyżową zatytułowaną Golgota Brenna i (1985) i Golgota eremicka (1990) wykonane na zlecenie Kościoła. Najważniejszym dziełem i najtrudniejszym wyzwaniem dla artysty na tym polu były płótna składające się na Golgotę Jasnogórską, drogą Krzyżową, której miejscem przeznaczenia było sanktuarium oo. Paulinów na Jasnej Górze. Na 18 obrazów składało się 14 stacji tradycyjnych oraz 4 dodatkowe: Zmartwychwstanie, Tomasz, Galilea i Wniebowstąpienie. Malarz pracował nad nimi intensywnie niemal przez rok w latach 2000 i 2001. Świadkami kaźni Chrystusa Duda Gracz uczynił polskich świętych, weteranów wojen, więźniów obozów a także zwykłych mieszkańców miast i wsi.
Po raz pierwszy swoje prace malarz zaprezentował publicznie w 1970 roku. W sumie, w ciągu całego życia artysty, jego płótna prezentowane były na 168 wystawach indywidualnych i 350 zbiorowych, w Polsce jak i zagranicą. Za swoją twórczość był wielokrotnie nagradzany. Został m.in. uhonorowany Krzyżem Wielkiego Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia artystyczne, a także otrzymał Nagrodę Krytyków im C. K. Norwida oraz Nagrodę Ministra Kultury.
Był człowiekiem aktywnym zawodowo i obok twórczości malarskiej zajmował się także nauczaniem. Wykładał i prowadził warsztaty w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach, Uniwersytecie Śląskim i europejskiej Akademii Sztuki w Warszawie. Był autorem kilku scenografii teatralnych i operowych m. in. do takich dzieł jak Don Giovanni i Kaligula.
Ostatnie lata Duda Gracz poświecił na prace nad cyklem płócien będących własną, malarską interpretacją utworów Chopina. W latach 1999-2003 malarz zdołał zilustrować wszystkie 295 dzieł pianisty większe formy muzyczne przedstawiając za pomocą dyptyków i tryptyków. Seria liczyła łącznie 313 prac co czyniło ją jednym z największych autorskich cyklów w historii malarstwa polskiego. Obrazy, malowane techniką akwarelową i olejną, przedstawiały polskie pejzaże ujęte w sposób sentymentalno-nostalgiczny.
Duda Gracz nie oceniał jednak swych rodaków z pozycji osoby lepszej. Należał do tego świata, z niego się wywodził i w nim żył: cały ogród zoologiczny moich postaci – moich cuchnących bab i dewotek, księży i towarzyszy, staruszek i grubasów, świętych i złodziei – malowałem zawsze z miłością, identyfikując się z nimi, bo wyszedłem spośród nich. Tak jak oni też potrafił być śmieszny i żałosny co podkreślał malując siebie także w sposób karykaturalny jak na obrazie....
Zmarł nagle w 2004 roku podczas pleneru w Łagowie, w jednym ze swoich ulubionych miejsc.
Ważniejsze wystawy;
Realizacja Zdzislowicz.pl - Serwisy internetowe